1404/07/25 11:26:55
عملکرد مراقب در تکامل اجتماعی عاطفی کودکان
عملکرد مراقب در تکامل اجتماعی عاطفی کودکان
در سال‌های اخیر، توجه روزافزونی به اهمیت غربالگری افسردگی مادران (Maternal Depression Screening) جلب شده است، به‌ویژه در شش ماه نخست پس از زایمان (Postpartum Period) که افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression) شایع است. البته انجام این غربالگری در هر زمانی که نگرانی درباره رفتار کودک (Child’s Behavior) وجود دارد نیز توصیه می‌شود.
مشاهده‌ی صرف، بدون استفاده از ابزارهای غربالگری استاندارد، باعث می‌شود بسیاری از مادرانی که دچار علائم افسردگی (Depressive Symptoms) هستند شناسایی نشوند. در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳، میزان غربالگری افسردگی مادران در میان پزشکان اطفال (Pediatricians) از ۳۳٪ به ۴۴٪ افزایش یافت، اما هنوز هم فرصت‌های زیادی برای تشخیص زودهنگام (Early Identification) و ارجاع به درمان (Referral for Treatment) از دست می‌رود.
ابزارهای غربالگری افسردگی مادران
ابزارهای متعددی برای غربالگری افسردگی مادران (Maternal Depression Screening Tools) در دسترس هستند:
پرسشنامه افسردگی پس از زایمان ادینبورگ (Edinburgh Postnatal Depression Scale – EPDS):
پرکاربردترین و پرمطالعه‌ترین ابزار است که شامل ۱۰ سؤال درباره‌ی علائم اضطراب (Anxiety) و افسردگی (Depression) است.
پرسشنامه سلامت بیمار ۹ سؤالی (Patient Health Questionnaire-9 – PHQ-9):
شامل یک سؤال درباره‌ی افکار خودکشی (Suicidality) است، اما وجود سؤالاتی درباره‌ی شکایات جسمی (Somatic Complaints) ممکن است اعتبار (Reliability) آن را کاهش دهد.
مقیاس افسردگی مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک (Center for Epidemiologic Studies Depression Scale – CES-D):
شامل ۲۰ سؤال است و پریشانی روان‌شناختی (Psychological Distress) را اندازه‌گیری می‌کند.
پرسشنامه سلامت بیمار ۲ سؤالی (Patient Health Questionnaire-2 – PHQ-2):
دو سؤال دارد که درباره‌ی خلق پایین (Low Mood) و بی‌لذتی (Anhedonia) در دو هفته‌ی گذشته می‌پرسد.
این ابزار در مراکز مراقبت اولیه (Primary Care) و مراکز زنان و زایمان (Obstetric Settings) اعتبارسنجی شده است.
مطالعه‌ای توسط اولسون و همکاران (Olson et al) نشان داد که اجرای PHQ-2 در کلینیک اطفال، حداکثر ۳ دقیقه به زمان ویزیت اضافه می‌کند. گفت‌وگوهای طولانی‌مدت پس از غربالگری نادر بودند و تنها در ۳٪ از ویزیت‌ها بین ۵ تا ۱۰ دقیقه و در ۲٪ از ویزیت‌ها بیش از ۱۰ دقیقه طول کشید. علاوه بر این، هرگاه این دو سؤال ساده باعث گفت‌وگوی طولانی‌تری می‌شوند، نشان‌دهنده‌ی آن است که موضوع واقعاً مهم و مرتبط بوده و وقت صرف‌شده کاملاً ارزشمند است.
اضطراب‌های پیرامون زایمان (Perinatal Anxiety)
مطالعات جدید نشان داده‌اند که اختلالات اضطرابی دوران بارداری و پس از زایمان (Perinatal Anxiety Disorders) نیز شیوع بالایی دارند و نیاز به توجه بالینی بیشتری دارند.
برای ارزیابی ابعاد گسترده‌تر عملکرد والدین یا مراقبان (Parental and Caregiver Functioning) ابزارهای دیگری نیز وجود دارند:
مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (Depression, Anxiety, and Stress Scale – DASS):
شامل ۴۲ سؤال است که برای سنجش میزان افسردگی (Depression)، اضطراب (Anxiety) و تنش/استرس (Tension/Stress) طراحی شده است.
این ابزار به‌صورت رایگان قابل دانلود است.
شاخص استرس والدگری (Parenting Stress Index – PSI):
در دو نسخه‌ی ۳۶ سؤالی و ۱۲۰ سؤالی موجود است و برای شناسایی زودهنگام ویژگی‌های والدینی و خانوادگی طراحی شده که خطر بروز مشکلات هیجانی، اجتماعی و تعامل والد-کودک (Parent-Child Interaction) را افزایش می‌دهد.
این ابزار برای والدین کودکان از ۱ ماهگی تا ۱۲ سالگی قابل استفاده است.
نمره تجربیات نامطلوب دوران کودکی (Adverse Childhood Experiences – ACE Score):
میزان و منابع استرس‌های دوران کودکی (Childhood Stress) را اندازه‌گیری می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که هرچه تعداد تجربیات نامطلوب دوران کودکی (ACE) افزایش یابد، احتمال بروز مشکلات جسمی و روانی (Physical and Mental Health Problems) به‌صورت شدید و تدریجی (Strong and Graded Fashion) بیشتر می‌شود.
خلق‌وخوی (Temperament)
آشنایی والدین با خلق‌وخوی (temperament) کودک و درک تأثیر آن بر تعامل والد–کودک و سازگاری با موقعیت‌های جدید، برای آن‌ها بسیار سودمند است. مدوف-کوپر (Medoff-Cooper) و همکارانش مجموعه‌ای از پرسشنامه‌ها طراحی کرده‌اند که به والدین و متخصصان سلامت کمک می‌کند ویژگی‌های خلق‌وخوی کودکان را از سن ۴ ماهگی ارزیابی و درک کنند.
ترکیب این پرسشنامه‌ها با اطلاعات به‌دست‌آمده از شرح حال دوره‌ای (interval history) و مشاهده تعامل والد–کودک (parent-child interaction) می‌تواند ابزار مفیدی برای درک بهتر ویژگی‌های فردی و رفتاری مراقب (caregiver) و کودک باشد. مجموعه‌ای از پرسشنامه‌های متناسب با گروه‌های سنی مختلف نیز در دسترس است.
نوزادی و اوایل کودکی (Infancy and Early Childhood)
پروونس (Provence) پیشنهاد کرده است که از والدین خواسته شود یک روز معمولی کودکشان را از زمان بیدار شدن تا خواب شب توصیف کنند. این کار ابزاری سودمند برای شناسایی نقاط قوت در هماهنگی (harmony) و زمینه‌های بالقوه‌ی دشواری (areas of difficulty) در تعامل والد–کودک است.
در سال‌های اخیر ابزارهای استاندارد متعددی برای غربالگری تکامل اجتماعی و عاطفی (social and emotional development screening) معرفی شده‌اند. از جمله:
پرسشنامه سنین و مراحل: نسخه اجتماعی–عاطفی (Ages & Stages Questionnaires: Social-Emotional, 2nd Edition - ASQ:SE-2)
این ابزار، پرسشنامه‌ای است که توسط والدین تکمیل می‌شود و برای ارزیابی رفتارهای اجتماعی–عاطفی کودکان از ۱ تا ۷۲ ماهگی طراحی شده است.
حیطه‌های مورد بررسی شامل خودتنظیمی (self-regulation)، همکاری (compliance)، ارتباط اجتماعی (social communication)، عملکرد انطباقی (adaptive functioning)، خودمختاری (autonomy)، هیجان (affect) و تعامل با دیگران (interaction with people) میباشد.
تکمیل آن حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه برای والدین و ۱ تا ۳ دقیقه برای نمره‌گذاری زمان می‌برد.
این پرسشنامه می‌تواند در ویزیت‌های کلیدی مانند ۱۲ و ۳۶ ماهگی، یا هر زمان که در پایش رشد نگرانی وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
مقیاس‌های ارتباط و رفتار نمادین (Communication and Symbolic Behavior Scales Developmental Profile - CSBS DP)
این ابزار پیش‌بینی‌کننده مشکلات زبانی و ارتباطی آینده است و مهارت‌های اجتماعی (social skills) را از جمله استفاده از حرکات (gestures)، احساسات و تماس چشمی (emotions and eye gaze)، ارتباط (communication) و کار با اشیا (object use) ارزیابی می‌کند.
فرم کوتاه ۲۴ سؤالی آن را مراقب کودک ۶ تا ۲۴ ماهه می‌تواند در ۵ تا ۱۰ دقیقه تکمیل کند. در صورت وجود نگرانی، نسخه جامع‌تر پرسشنامه همراه با مشاهده ساختاریافته رفتار (structured behavioral observation) برای ارزیابی عمیق‌تر استفاده می‌شود.
پرسشنامه کوتاه ارزیابی اجتماعی–عاطفی نوزاد و نوپا (Brief Infant–Toddler Social–Emotional Assessment - BITSEA)
ابزاری است برای غربالگری اولیه‌ی تکامل اجتماعی و عاطفی در کودکان ۱۲ تا ۳۶ ماهه. این پرسشنامه شامل ۴۲ سؤال است و والدین می‌توانند آن را در ۷ تا ۱۰ دقیقه تکمیل کنند.
اگر در نتایج نگرانی مشاهده شود، می‌توان از ابزار جامع‌تر یعنی ارزیابی اجتماعی–عاطفی نوزاد و نوپا (Infant–Toddler Social–Emotional Assessment - ITSEA) برای بررسی بیشتر استفاده کرد.
اوایل کودکی تا نوجوانی (Early Childhood to Adolescence)
فهرست رفتاری کودک آیبِرگ (Eyberg Child Behavior Inventory - ECBI)
ابزاری است برای سنجش مشکلات رفتاری از نگاه والدین در کودکان ۲ تا ۱۶ ساله.
این مقیاس، هم تعداد مشکلات رفتاری (number of problems) و هم فراوانی بروز آن‌ها (frequency) را اندازه‌گیری می‌کند. تکمیل آن حدود ۵ دقیقه و نمره‌گذاری آن نیز ۵ دقیقه طول می‌کشد.
چک‌لیست علائم کودکان (Pediatric Symptom Checklist - PSC)
ابزاری برای غربالگری اولیه (first-stage screening) کودکان ۴ تا ۱۸ ساله است و نگرانی‌های عمومی در زمینه عملکرد روانی (psychological functioning) را بررسی می‌کند.
فرم والدین شامل ۱۷ یا ۳۵ سؤال است و کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد.
زیرمقیاس‌های آن سه حوزه را مشخص می‌کنند:
درون‌سازی (internalizing)، برون‌سازی (externalizing) و توجه (attention problems).
این ابزار رایگان و حتی در قالب تصویری (pictorial format) نیز در دسترس است.
البته PSC یک ابزار تشخیصی نیست، بلکه برای تشخیص نیاز به ارزیابی‌های بیشتر در حوزه اجتماعی–عاطفی استفاده می‌شود.
اجرای ابزارهایی مانند ECBI یا PSC در ویزیت‌های سالانه از دوران پیش‌دبستانی تا نوجوانی می‌تواند مفید باشد.
ابزارهای چند بُعدی پایش و غربالگری رفتار و رشد تکاملی کودکان (Multidimensional Tools)
مرکز ترویج رشد تکاملی کودک از طریق مراقبت اولیه (Center for Promotion of Child Development through Primary Care) سامانهٔ چادیس (CHADIS) را توسعه داده است؛ یک ابزار تحت وب برای تشخیص، مدیریت و پایش (Web-based diagnostic, management, and tracking tool) که به متخصصان سلامت کمک می‌کند تا به نگرانی‌های والدین دربارهٔ رفتار و رشد تکاملی (development) کودک پاسخ دهند.
والدین پرسشنامه‌های آنلاین را در منزل تکمیل می‌کنند که بر پایهٔ DSM-PC (Diagnostic and Statistical Manual for Primary Care) طراحی شده‌اند. CHADIS پاسخ‌ها را تحلیل کرده و برای متخصص سلامت تصمیم‌یار (decision support)، برگه‌های آموزشی (handouts) و منابع جامعه‌محور (community resources) فراهم می‌کند. اطلاعات بیشتر: www.chadis.com.
کلیدواژه‌ها : «CHADIS»، «DSM-PC»، «رشد تکاملی کودک»، «غربالگری رفتاری»، «پایش رشد»
مقیاس‌های چندبُعدی گسترده برای ارزیابی رفتاری–هیجانی
وقتی پایش (surveillance) یا غربالگری اولیه (screening) موجب نگرانی شود، می‌توان از مقیاس‌های چندبُعدی (multidimensional scales) برای اطلاعات تکمیلی استفاده کرد. هیچ‌کدام از این ابزارها جایگزین ارزیابی بالینی کامل (thorough clinical assessment) نیستند؛ بنابراین در صورت باقی‌بودن نگرانی‌ها، ارجاع به متخصص بهداشت روان/رفتار (mental/behavioral health professional) مناسب است.
نمونه‌هایی از مقیاس‌های چندبُعدی معتبر:
سامانهٔ آشنباخِ ارزیابی‌های مبتنی بر شواهد (Achenbach System of Empirically Based Assessments – ASEBA)
مقیاس نظام‌مند ارزیابی رفتاری کودکان، ویرایش دوم (Behavior Assessment System for Children, Second Edition – BASC-2)
مقیاس‌های جامع رتبه‌بندی رفتار کانرز (Conners Comprehensive Behavior Rating Scales)
فهرست علائم کودکان–ویرایش چهارم (Child Symptom Inventories-4 – CSI-4)
مقیاس‌های والد/معلم وندربیلتِ مؤسسهٔ ملی کیفیت سلامت کودکان (NICHQ Vanderbilt Parent & Teacher Assessment Scales) – Public Domain
غربالگری افسردگی در نوجوانان (Screening for Adolescent Depression)
کارگروه خدمات پیشگیرانهٔ ایالات متحده (U.S. Preventive Services Task Force – USPSTF) توصیه می‌کند نوجوانان 12 تا 18 سال در مراقبت‌های اولیه (primary care) غربالگری افسردگی شوند؛ به‌شرط وجود نظام ارجاع و درمان (systems in place for evaluation and treatment).
ابزار پیشنهادی و شواهد:
پرسشنامهٔ سلامت بیمار-۹ (Patient Health Questionnaire-9 – PHQ-9) در نوجوانان کارایی بالا دارد.
مطالعات (Richardson و همکاران) نشان داده‌اند نقطهٔ برش (cut-point) در نوجوانان بالاتر از بزرگسالان تعریف می‌شود و سادگی اجرا و نمره‌دهی، PHQ-9 را به ابزاری عالی برای غربالگری افسردگی نوجوانان در مراقبت‌های اولیه تبدیل می‌کند.
نکتهٔ بالینی: نتیجهٔ غربالگری تشخیص نیست؛ نمره‌های مثبت باید با ارزیابی بالینی ساختاریافته و بررسی ایمنی/خطر (خودآسیبی، افکار خودکشی) پیگیری شوند.
ChatGPT said:
مداخلات مبتنی بر عمل (Practice-based Interventions) برای تقویت رشد تکاملی کودکان
برای کمک به متخصصان اطفال در مراقبت اولیه (primary pediatric health care professionals) جهت ترویج رشد اجتماعی–عاطفی و رسیدگی به نگرانی‌ها، طیفی از مداخلات مبتنی بر عمل ارائه شده است؛ از مواد نوشتاری و منابع اینترنتی و سمینارها، تا مدل‌های نوآورانهٔ پایش سلامت (health supervision) و الگوهای همکاری میان‌رشته‌ای (collaborative interdisciplinary practice).
منابع عملی برای کلینیک و والدین
آکادمی آمریکایی اطفال (AAP – American Academy of Pediatrics): بروشورها، کتاب‌ها و سایر مطالب دربارهٔ تقویت رشد اجتماعی–عاطفی. فروشگاه آنلاین: https://shop.aap.org/
زیرو تا تری (Zero to Three): منابع کاربردی برای حمایت والدین از رشد اجتماعی–عاطفی (social-emotional development).
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC):
• برگه‌های دوصفحه‌ای «Positive Parenting Tips for Healthy Child Development» برای پیشنهادهای عملی از نوزادی تا نوجوانی.
• سری ویدئویی «Essentials for Parenting Toddlers and Preschoolers» برای آموزش مهارت‌های والدگری.
کیت ASQ:SE-2 (Ages & Stages Questionnaires: Social-Emotional, Second Edition): مجموعهٔ برگه‌های فعالیت (activity sheets) برای ترویج رشد اجتماعی–عاطفی از نوزادی تا ۶ سال.
برنامه‌های آموزش والدین (Parent Training Programs)
برنامه «سال‌های شگفت‌انگیز» (The Incredible Years)
گروه هدف: کودکان ۲ تا ۱۰ سال، والدین و معلمان.
هدف: تقویت شایستگی اجتماعی–عاطفی (emotional and social competence) و پیشگیری/کاهش مشکلات رفتاری–هیجانی.
روش اجرا: استفاده از نماهای ویدئویی برای بحث گروهی، حل مسئله و اشتراک ایده‌ها؛ ۱۲ تا ۱۴ جلسهٔ هفتگیِ ۲ ساعته.
مهارت‌های والدگری: بازی مؤثر، کمک به یادگیری، تحسین و مشوق مؤثر (effective praise & incentives)، تعیین حدود (limit setting) و مدیریت بدرفتاری.
ماژول‌های تکمیلی: مهارت‌های بین‌فردی والدین (ارتباط، مدیریت خشم، حل تعارض بزرگسالان، ارتقای حمایت والدین).
مؤلفهٔ کودک/معلم: بهبود روابط همسالان و کاهش پرخاشگری؛ آموزش معلم با تمرکز بر مدیریت کلاس (classroom management).
برنامه «فرزندپروری مثبت» تریپل‌پی (Triple P – Positive Parenting Program)
نظام لایه‌ای (tiered system) با ۵ سطح؛ مناسب برای سطح جمعیت (public health) و سطح کلینیک.
سطح ۱: افزایش آگاهی عمومی و تشویق کمک‌خواهی زودهنگام.
سطوح ۲ و ۳: راهنمایی پیش‌بینانه (anticipatory guidance) و مشاورهٔ کوتاهِ مسئله‌محور برای مشکلات خفیف و گذرا؛ قابل اجرا در مراقبت‌های اولیه یا جامعه.
سطح ۴: برنامهٔ عمیق و جامع برای مشکلات رفتاری پایدار؛ آموزش ارزیابی کارکردی رفتار (Functional Behavioral Assessment – FBA): پایش رفتار، تعیین علل، ارتقای شایستگی اجتماعی و خودتنظیمی، مدیریت بدرفتاری.
سطح ۵: حمایت از والدین با کمبود حمایت همسر، استرس بالا، ضعف مهارت‌های مقابله‌ای یا دشواری در مدیریت خشم.
Triple P Online: نسخهٔ آنلاین ۸ ماژوله؛ کارآزمایی تصادفی‌شده نشان‌دهندهٔ رضایت بالای والدین، کاهش مشکلات رفتاری کودک و بهبود شیوه‌های والدگری پس از مداخله (Sanders, Baker, & Turner).
گسترش خدمات مراقبت اولیه اطفال با آموزش والدین (Parent Training) و مدل‌های میان‌رشته‌ای
گسترش دادن کلینیک اطفالِ مراقبت اولیه به حوزهٔ آموزش والدین (parent training) می‌تواند زیربنایی برای توسعه‌ی خدمات میان‌رشته‌ای گسترده‌تر درون همان ساختار بالینی ایجاد کند. در ادامه، مدل‌ها و شواهد کلیدی که به رشد تکاملی/تکامل (development) اجتماعی–عاطفی و نتایج بهتر برای کودک و خانواده کمک می‌کنند مرور می‌شود.
برنامه «گام‌های سالم برای کودکان خردسال» (Healthy Steps for Young Children Program)
Healthy Steps یک مدلِ تقویت چکاپ کودک سالم (enhanced well-child care) است که مؤلفه‌های زیر را در دل مراقبت‌های معمول می‌گنجاند:
ویزیت‌های سلامت خانواده و رشد تکاملی (child development & family health checkups)
ویزیت‌های منزل در نقاط کلیدی رشد (home visits at key developmental points)
مواد نوشتاری پیشگیرانه (prevention-focused written materials)
خط تلفنی اطلاعات Healthy Steps
گروه‌های والدین (parent groups) و اتصالات به منابع جامعه‌محور (linkages to community resources)
در این مدل، یک متخصص رشد اوایل کودکی (early childhood specialist) در کنار تیم اطفالِ مراقبت اولیه کار می‌کند. مرور نظام‌مند Piotrowski, Talavera, & Mayer بر ۱۳ مطالعه نشان داد Healthy Steps در پیشگیری از پیامدهای منفی کودک و والد و تقویت پیامدهای مثبت مؤثر است و توصیه شد به‌صورت وسیع‌تر برای ذی‌نفعان منتشر شود.
چکاپ‌های گروهی کودک سالم (Group Well-Child Visits)
چکاپ گروهی نوآوری دیگری است که می‌تواند شایستگی اجتماعی (social competence) خانواده‌ها را پرورش دهد. در مطالعهٔ Osborn & Woolley:
جلسات شامل ۴۵ دقیقه گفت‌وگوی گروهی و سپس معاینهٔ کوتاه و فردی برای ۴ تا ۶ خانواده بود.
مادران جسورتر شدند، سوالات بیشتری پرسیدند و موضوعات بیشتری را آغاز کردند.
پوشش محتوای توصیه‌شده بیشتر شد و نیاز به مشاورهٔ بین‌ویزیت کاهش یافت.
مطالعهٔ Coker et al. نشان داد چکاپ گروهی می‌تواند به‌اندازهٔ ویزیت یک‌به‌یک مؤثر باشد.
«پروژهٔ تعامل ویدئویی» (Video Interaction Project – VIP)
در VIP یک متخصص رشد تکاملی کودک (child development specialist) برنامهٔ درسیِ تقویت تعاملِ حامیانهٔ والد–کودک را پوشش می‌دهد و با بازبینی ویدئوی تعامل والد و کودک، بازی و کتاب‌خوانی مشترک را تسهیل می‌کند؛ فرصتی برای گفت‌وگو دربارهٔ مسائل تکاملی، رفتاری و هیجانی.
ویژگی‌ها و شواهد:
هم‌مکانی و همکاری با سلامت روان (Colocation & Collaborative Practice)
هم‌مکانی (colocation) و/یا عمل‌کردِ مشترک (collaborative practice) با متخصصان سلامت روان/رفتار (mental/behavioral health professionals) رویکردی کارآمد برای ارائهٔ خدمات میان‌رشته‌ای به خانواده‌هاست تا به نگرانی‌های اجتماعی–عاطفی پاسخ دهد.
مدل‌های یکپارچهٔ مراقبت (integrated care):
خدمات سلامت روان/رفتار در هم‌افزایی با مراقبت اطفال (Mental/Behavioral Health)
آموزش والدین، درمان فردی/گروهی/خانوادگی و مداخلات شناختی–رفتاری (CBT)
متخصصان سلامت روان/رفتار (mental/behavioral health professionals) می‌توانند در کنار مراقبت روتین اطفال، برنامه‌های آموزش والدین (parent training programs) و نیز درمان فردی (individual therapy)، گروهی (group therapy) و خانوادگی (family therapy) ارائه کنند. این خدمات فرصتی برای پرداختن زودهنگام به نگرانی‌هایی مانند ناسازگاری سرشتی (temperament mismatch)، اختلالات دلبستگی (attachment disorders) و خشونت خانگی (family violence) فراهم می‌آورد و به بهبود رشد تکاملی (development) اجتماعی–عاطفی کودک کمک می‌کند.
درمان شناختی–رفتاری برای والدین و کودکان (Cognitive Behavioral Therapy – CBT)
درمان شناختی–رفتاری (CBT) برای افسردگی (depression) و اضطراب (anxiety) در والدین و کودکان اثربخش است.
اهداف CBT:
نمونه‌های رویکردهای نویدبخش (Promising CBT Approaches)
کودک خوش‌بین (The Optimistic Child)
کوپینگ کت (Coping Cat Program)
پروتکل‌های کتابچه‌ای/دستورالعمل‌محور (manualized approaches) برای آرام‌سازی (relaxation) و کاهش استرس (stress reduction)
نکتهٔ بالینی: پس از غربالگری (screening) و پایش (monitoring) با ابزارهایی مانند ASQ-3 و ASQ:SE-2، در صورت وجود نشانه‌های خلقی/اضطرابی، ارجاع ساختاریافته به CBT با مشارکت والد/کودک توصیه می‌شود.
چک‌لیست اجرای خدمات در کلینیک شما (Practice Checklist)
تعریف مسیر ارجاع روشن به روان‌پزشک/روان‌شناس کودک و نوجوان (child & adolescent mental health)
ادغام آموزش والدین با مداخلات رفتاری (مانند The Incredible Years و Triple P)
استفاده از CBT کتابچه‌ای برای مدیریت اضطراب/افسردگی و آموزش مهارت‌های آرام‌سازی
پایش شاخص‌های پیامدی: علائم کودک، استرس والد، رضایت خانواده، پیگیری حضور در جلسات
